Over ROOTZ – In drie maanden van concept tot concrete aanpak

Eind 2024 start de daadwerkelijke transformatie van het gebied rondom het voormalige Belastingkantoor in het Haarlemse stadsdeel Schalkwijk tot een levendig en bosrijk woon-werkgebied: ROOTZ.  Rijnboutt is verantwoordelijk voor het stedenbouwkundig plan, het landschapsontwerp en – in samenwerking met Amvest, Dura Vermeer, Boelens de Gruyter (gedelegeerd ontwikkelaar) en Groosman/HOH/Wurck – voor de architectonische uitwerking van acht woongebouwen. Vanuit de expertise als multidisciplinair ontwerpbureau vervulde Rijnboutt daarnaast de rol van coördinerend architect. In amper drie maanden is het voorlopig ontwerp van de gebouwen en het ontwerp voor de (semi-)openbare ruimte in alle technische en praktische details uitgewerkt. Dit omvat het hele programma: wonen, werken, recreatie, parkeerruimte en overige infrastructuur.

Focus

Een snelkookpan beschrijft dit intensieve en complexe proces, waarbij alles draaide om focus, structuur, efficiëntie en continue risicobeheersing (financieel en technisch). En vooral: samenwerking. Het was de kunst om een klimaat te creëren waarin iedereen op één lijn zat, ondanks de contrasterende eisen die deze transformatie-opdracht met zich meebracht. Want, hoe realiseer je het idee van wonen en werken tussen de bomen in een concrete aanpak, met zoveel verschillende overlegpartners, opdrachtgevers, stakeholders, architectenbureaus en technische experts? Wanneer sluiten de diverse disciplines aan?

Tempo

Tempo is erg belangrijk als je dingen voor elkaar wilt krijgen. Is er een plan en mogelijkheid tot financiering, dan moet je in Nederland doorpakken. Gebruikmaken van het momentum. In ons vakgebied duurt het ontwikkelen van plannen echter vaak verschrikkelijk lang. Daardoor verwateren veel projecten, of komen ze uiteindelijk helemaal niet van de grond. Datzelfde effect zie je natuurlijk ook in het onderwijs en in de gezondheidszorg. Nederland wordt een vastloopland, zoals Bjarne Mastenbroek laatst in NRC schreef.

Om de vaart erin te houden, plande Rijnboutt daarom drie (maandelijkse) overlegsessies tussen het Regieteam (gemeente Haarlem en opdrachtgevers) en de betrokken architectenbureaus. Tijdens die minutieus voorbereide bijeenkomsten werd elke stap en iedere ontwikkeling in de voortgang nauwgezet doorgenomen. Een week vóór zo’n overlegsessie ontvingen de leden van het regieteam een videopresentatie, waarin elke architect zijn of haar ontwerp alvast toelichtte. Opmerkingen en vragen hierover werden vooraf schriftelijk met Rijnboutt gedeeld, zodat de bijeenkomsten zelf volledig gewijd konden worden aan inhoudelijke discussies. Na elke sessie werden de keuzes en richtingen gedocumenteerd en door iedereen geaccordeerd.

In de eerste sessie presenteerden we nog moodboards en concepten van de gebouwen – al lag er natuurlijk ook al veel vast in het stedenbouwkundig plan. We stelden de uitgangspunten voor de acht individuele gebouwen en het landschapsontwerp vast. In de tweede sessie kwamen we met concrete plannen en presenteerden de samenhang van de gebouwen met de omliggende (semi-)openbare buitenruimte. En tijdens de derde bijeenkomst lieten we zien hoe alle opmerkingen daarover in de definitieve concepten waren verwerkt.

Tussendoor vonden bovendien met alle architecten, ontwerpers, opdrachtgevers, adviseurs en de aannemer – bij elkaar ruim dertig aanwezigen – tweewekelijkse sessies aan zogeheten ‘ontwerptafels’ plaats. Hierin werden knelpunten opgelost over bijvoorbeeld de constructie van installaties, bouwfysica, mobiliteit, duurzaamheid, landschapsinrichting, infrastructuur, bouwkosten en dergelijke.

Plannen

Het was essentieel dat het plan steeds als één geheel gepresenteerd werd. Het regieteam wilde het hele traject kunnen beoordelen, dus dat kon niet gefaseerd worden uitgewerkt. Van tevoren hebben we er goed over nagedacht hoe we dat stap voor stap konden doen. Als architect ontwerp je gebouwen, maar een proces kun je óók ontwerpen. Daarin werden alle vraagstukken betrokken die bij een opdracht als ROOTZ naar voren komen. Denk bijvoorbeeld aan de duurzaamheidsambitie, sociale inclusiviteit, mobiliteit en infrastructuur. Als je die ná elkaar gaat oplossen, duurt een ontwerpopgave veel langer, dus wil je zoveel mogelijk tegelijk en integraal ontwerpen. Vervolgens stem je daar het proces op af. Op het juiste moment de juiste mensen erbij, die de juiste besluiten kunnen nemen. Op het juiste moment detailleren.

Door alles vooraf heel goed te inventariseren, analyseren en integreren, kun je in korte tijd een haalbaar plan op tafel leggen. Wat helpt, is dat Rijnboutt de benodigde expertise in huis heeft: stedenbouwkundige, erfgoed- en landschapskennis, technische expertise en procesmanagement. Het kwam bij ROOTZ allemaal samen.

Het concept – Stad tussen de bomen

Lees hier het artikel over het concept van ROOTZ ‘Stad tussen de bomen’. Hier lees je meer over het stedenbouwkundig plan en het landschapsontwerp van ROOTZ.

Renders ROOTZ: Tegmark en Filippo Bolognese Images