Constructie maakt ruimte voor wonen – Bellavista Den Haag

Met het toevoegen van twee verdiepingen en het aanhangen van witte balkons, is de Thorbecketoren veranderd in woontoren Bellavista. De constructieve kern is ingrijpend aangepast en voor de balkons is een onzichtbare ophanging ontworpen.

De esthetische kwaliteit van de Haagse woontoren Bellavista is hoog. Dat is een voortzetting van de kwaliteit die de strenge Thorbecketoren vóór de transformatie ook al had, zij het dat die wel als gedateerd beschouwd werd. Het bestaande, zestien verdiepingen hoge kantoorgebouw werd in 1968 gebouwd naar een ontwerp van architect Piet Zanstra. Voor die tijd was het een modern kantoorgebouw met sterke horizontale accenten middels borstweringen van grindbeton en even hoge raamstroken. De belangrijkste huurder was de GGD, maar die is al vele jaren geleden vertrokken.

Projectarchitect Frederik Vermeesch van architectenbureau Rijnboutt heeft met het toevoegen van de door de opdrachtgever gevraagde buitenruimtes, niet alleen de woonkwaliteit van de gerealiseerde appartementen flink verhoogd, maar ook het uiterlijk van het gebouw aanzienlijk veranderd. De horizontale dominantie is doorbroken door de boven elkaar gelegen rijen balkons. Zij maken het met twee verdiepingen opgetopte gebouw slank en elegant. Temeer omdat het in de loop der jaren grauw geworden grindbeton van de borstweringen nu plaats heeft gemaakt voor sprankelend wit beton. Voor de transformatie is het gebouw tot op het betonskelet gestript. Er is steigerloos gebouwd. Voor de plaatsing van de nieuwe gevelelementen is gebruikgemaakt van een in het hart van het gebouw geplaatste bouwkraan.

Granulaat van Noors wit marmer

Er is lang gezocht naar de juiste materialisatie en detaillering van de gevel, waarbij het werk van Piet Zanstra respectvol en minutieus bestudeerd werd. Voor het beton van de nieuwe gevel (balkonelementen en borstweringen) is gekozen voor een granulaat van Noors wit marmer. Na het ontkisten van de prefab elementen zijn de zichtzijden gestraald met inert grit en/of gebouchardeerd. Samen met het grijsbruin (brun sablé) gepoedercoat aluminium van de gevelkozijnen en het transparante glas van de balkonbalustrades, krijgt het gebouw een aanzien dat de nieuwe naam Bellavista rechtvaardigt, ofschoon die naam natuurlijk ook betrekking heeft op het fenomenale uitzicht (op het centrum van Den Haag, de duinen en de Noordzee) vanaf de hogere verdiepingen.

Balkonophanging

Voor de bijna twee meter uitstekende balkons (nuttige belasting 250 kg/m2) was de verankering een constructieve uitdaging, vertelt Sylvia Rode. Zij is als senior projectcoördinator bij Rijnboutt nauw betrokken geweest bij de engineering en uitvoering van het project. Rode: “Er is uiteindelijk voor gekozen om het borstweringsdeel onder de balkons één geheel te laten vormen met de balkonplaat. De L-vorm die daardoor ontstaat, gaat het kantelen van het balkon voor een belangrijk deel tegen.” Voor de verankering van de balkons (en overige betonnen gevelelementen) is advies gevraagd aan verankeringsspecialist Kuijpers Uitvoering & Advies. In samenspraak met Decomo die de gevelelementen produceert en John van Spanje, projectleider bij aannemer Akor, is een slimme ophangconstructie bedacht. Die constructie bestaat uit stalen consoles die aan de vloerrand zijn bevestigd en met stalen strippen en lijmankers aan de bovenzijde van de vloer zijn verankerd. In de prefab balkons zijn draadeinden M30 opgenomen, waarmee de balkons aan de consoles zijn bevestigd. De consoleconstructie en het aangestorte borstweringsvlak onder het balkon voorkomen wegkantelen van de balkonplaat.

Stabiliteitskern

Bij de ontwikkeling van de plattegronden van de appartementen bleek de betonnen stabiliteitskern in het gebouw een groot obstakel. Uitgangspunt was het realiseren van acht appartementen van circa 80 m2 per verdieping voor de 3e tot en met 12e verdieping. De hogere verdiepingen hebben grotere woningen, variërend van 98 tot 130 m2. De in de lengterichting van het gebouw lopende kern met twee trappenhuizen, vier liften en sanitaire ruimten liet rondom ruimte vrij voor een gang en kantoorvertrekken, maar die ruimte was onvoldoende voor een bruikbaar appartement. Bovendien zaten de deuropeningen op de verkeerde plaatsen en voldeed de vrije hoogte niet aan de huidige normen. Aannemer Akor kwam met het verlossende Eureka-moment. Rode: “Het besluit om de stabiele kern deels te slopen en zo meer en ook beter bruikbare woonruimtes te creëren, was een cruciale beslissing, maar vroeg om constructieve vindingrijkheid.”

Stijve schijven

Om de stabiliteit te garanderen moesten nieuwe, stijve elementen in het gebouw aangebracht worden. Op voordracht van Akor heeft constructeur Jos Welberts van Adviesbureau Tielemans daarvoor een plan ontwikkeld. Ter vervanging van de kern zijn op iedere verdieping vier 35 of 26 cm dikke in het werk gestorte betonschijven gemaakt, die tevens woningscheidende wanden zijn. Welberts: “De schijven staan op andere plaatsen dan de oorspronkelijke stabiele kern en dientengevolge was ook de afdracht van belastingen, waaronder de windbelasting, op de betonkolommen en de daaronder liggende bestaande paalfundering gewijzigd. Uitvoerig onderzoek naar de kwaliteiten van de bestaande draagkrachten leidde onder meer tot het opdikken van de onderste betonkolommen.” Bijkomend op te lossen probleem was dat de woningscheidende en dus stijfheid brengende wanden op de bovenste verdiepingen op een andere plaats stonden. Dit is opgelost met aanvullende trekbandwapening die in gefreesde sleuven in de betonvloeren is aangebracht. Om in dit complexe, constructieve traject toch een soepel lopende en vooral ook veilige planning te kunnen hanteren, waarin de volgorde van slopen en bouwen zeer kritisch is, heeft Welberts een uitvoerige handleiding gemaakt voor de aannemer.

Duurzaam en energiezuinig gebouw

Bellavista is niet alleen een luxe woontoren op een bijzondere locatie met fenomenale uitzichten rondom, het is ook een duurzaam en energiezuinig gebouw. Zo wordt er gebruikgemaakt van stadsverwarming, balansventilatie en ledverlichting in de gemeenschappelijke ruimten. Maar uiteraard is ook het hergebruik van het gebouw een teken van duurzaamheid. Het verwijderen van de op het dak staande installatietechniek en de overcapaciteit van het draagvermogen maakten de optopping met twee extra verdiepingen mogelijk. Voor architectenbureau Rijnboutt is het project nog niet afgerond. Na de oplevering van Bellavista zal het winkelcentrum worden aangepakt en de parkeervoorziening worden uitgebreid. Het duurzame hergebruik van het nu achttien verdiepingen hoge gebouw is daarmee een aanzet tot een uitgebreidere gebiedsverbetering.

Bouwwereld.nl

Bekijk hier het hele artikel