Grootstedelijk en groen wonen in Vondel en de Zwaan in Leiden

Woensdag 23 juni was er een tweede bewonersparticipatieavond voor Vondel en de Zwaan, een nieuwe toekomstbestendige hoogstedelijk woon- en leefomgeving vlak bij het Centraal Station en aan Park Kweeklust in Leiden. Rijnboutt heeft hiervoor – in opdracht van projectontwikkelaar FSD – het stedenbouwkundig ontwerp en de integrale landschapsvisie ontwikkeld. Stedenbouwkundige, landschapsarchitect en partner Richard Koek, ontwerper architectuur Jurjen de Gans en projectcoördinator Guido Duba lichten het ontwerp toe.

“Met input uit de eerste bewonersbijeenkomst hebben we hard gewerkt aan het ontwerp van de zorgvuldig in de context ingepaste woongebouwen met ruim vijfhonderd woningen en de omringende landschapsarchitectuur. In de stedenbouwkundig opzet is maximaal ingezet op de vergroting van het openbare Park Kweeklust binnen het project Vondel en de Zwaan”, vertelt Richard Koek.

Met hoogteverschillen, royale boom- en heesterbeplanting, slingerende paden en straatmeubilair met een natuurlijke uitstraling is invulling gegeven aan de wens van de omwonenden om een park met hoge natuurwaarde te creëren als waardevolle aanvulling op het reeds aanwezige park. Ook de omliggende wegen en straten worden groener, door de aanvulling met bomen en onderbeplantingen. Er wordt een verlenging van het openbaar toegankelijk park geïntroduceerd tussen het noord- en zuidblok. Zo zorgt het groen voor de verbindende overgang van de laag- naar de hoogbouw. 

Diverse woningtypologieën en voorzieningen

In de twee bouwblokken wordt een breed aanbod aan woningen en voorzieningen gerealiseerd. Guido Duba spreekt van een mooie ambitie om verschillende typologieën te realiseren voor een zeer diverse groep bewoners – van starters tot ouderen die in een groot appartement samen willen wonen aan een gezamenlijke tuin, en van sociale huurappartementen en studio’s tot koopwoningen in de betaalbare sector en vrije sector.

In het hogere noordblok komen studio’s en verschillende typen appartementen, maar ook stadswoningen van drie lagen die een voordeur aan de straat of het park hebben. “De open gevels en dynamiek op straatniveau zorgt voor permanente levendigheid”, weet Duba.

In het lage zuidblok wordt voorzien in een moderne vorm van samenleven voor ouderen rond een hof; bovenop de parkeergarage komt een collectieve daktuin met rondom woningen die samen met de kopers worden ontworpen in medeopdrachtgeverschap. Deze zomer wordt gestart met dit proces.

Ook in het noordblok wordt de plint in de onderste twee bouwlagen zo vormgegeven dat er een aantrekkelijke en levendige verbinding ontstaat met de buurt, de wandel- en fietsroute naar de binnenstad en het station. De entreegebieden voor de woningen worden opgenomen in de plint waarin co-working, horeca, een gezamenlijke bibliotheek, fietsenmaker, woondiensten en sportfaciliteiten komen. Samen met het park en de daktuinen zorgen we zodoende voor diverse ontmoetingsplekken voor de bewoners van Vondel en de Zwaan én voor de bewoners van de naastgelegen woonwijk De Mors.

Herkenbare signatuur, maar niet uniform

De architectuur is uitnodigend, open, licht en duurzaam. “De bouwblokken zijn ontworpen vanuit een gelaagd gevelprincipe; hierdoor krijgen de gebouwen een herkenbare signatuur, maar geen uniforme uitstraling”, zegt Jurjen de Gans. Zo zijn de gevels aan de doorgaande Plesmanlaan en Vondellaan op basis van hun oriëntatie en geluidbelasting anders vormgegeven dan de gevels aan de parkzijde, waar vanwege de ligging in de luwte en op het zuiden ruime balkons en overkragingen worden gerealiseerd. Toepassing van hout zorgt voor een aangenaam beeld en een warme sfeer. Door variatie in het ritme en de plastiek van de gevels zijn de verschillende programmaonderdelen, zoals stadswoningen, appartementen en het commerciële programma afleesbaar in de gevel.

Samenwerking staat voorop

Uniek tijdens deze bewonersavond was dat de aanwezigen actief deelnamen aan het gesprek op diverse thema’s als commerciële ruimte, landschap en architectuur. Zo presenteerden we drie gevelopties voor de architectuur aan de Gerard Brandstraat, waaruit de huidige en toekomstige bewoners konden kiezen.

Het project Vondel en de Zwaan draagt bij aan bereikbaar wonen, het aantrekkelijker maken van de stad en een beter leefklimaat voor de hele wijk. In de tweede helft van dit jaar zal met de inbreng van de bewoners en ondernemers uit de wijk naar een definitief ontwerp worden toegewerkt met als doel uiterlijk begin volgend jaar de aanvraag voor de omgevingsvergunning in te dienen.

Bekijk de projectwebsite van Vondel en de Zwaan voor de beoogde planning.

Tekst: Richard Koek en Viveka van de Vliet
Situatietekening: Rijnboutt
Visualisaties: Render Art