Hermitage Shopping Zaandam / De Tsaar Nieuw Rustenburg

Het centrum en het stationsgebied van Zaandam worden ingrijpend vernieuwd. Voor een gebied van circa honderd hectare is een ontwerp gemaakt voor een stadscentrum, een knooppunt in de sociale en economische ontwikkeling van het gebied. Om de vernieuwing vorm te geven is door Sjoerd Soeters een masterplan ontwikkeld, Inverdan. Het plan van Soeters vormt een herinterpretatie van de ontstaansgeschiedenis van Zaanstad. Terwijl vroeger de rivier de Zaan de ader was van de Zaanse economie en samenhang creëerde tussen de Zaanse dorpen, hebben nu de provinciale weg en het spoor die rol overgenomen. Behalve het verbeteren van de stedelijke samenhang en de openbare ruimte is de aansluiting op de ‘genius loci’ van de Zaanstreek een essentieel onderdeel van het masterplan. De nieuwe bebouwing zal in kleur en stijl aansluiten bij de typisch Zaanse houtbouw en industriële gemetselde gebouwen langs de Zaan.

Het concept

Hermitage Shopping Zaandam / De Tsaar Nieuw Rustenburg ligt op een strategische plek in dit masterplan: de verbinding tussen de nieuwe grootschalige ontwikkelingen rond het station en de kleinschaligheid van de achterliggende Russische buurt. De voornaamste ruimtelijke opgave voor de locatie Rustenburg was om een complex te ontwerpen dat zou kunnen bemiddelen tussen de grote en de kleine schaal, en tussen de nieuwe en bestaande bebouwing. Leidend bij de ontwikkeling van het concept is de opvatting geweest om het nieuwe complex niet te beschouwen als één gebouw, maar als een stuk stad samengesteld uit een rijk ensemble van verschillende gebouwen, waarin een gevarieerd stedelijk programma wordt gehuisvest. Om het idee van ‘een nieuw stuk stad’ zo krachtig mogelijk neer te zetten zijn de samenstellende gebouwen, zoals vaak in de stad het geval is, zo argeloos mogelijk naast elkaar geplaatst. Ieder gebouw is ontworpen met een eigen handschrift en architectonische expressie. Verschillen in gebouwhoogtes, materialen en kleuren etc. zijn ingezet om de contrasten tussen de gebouwen zo groot mogelijk te maken.

De gebouwen zijn georganiseerd in een gesloten bouwblok. De ‘buik’ van het bouwblok is gevuld met een aantal grotere winkelformules, zoals Saturn en Albert Heijn. De grote winkelunits zijn rondom ‘afgezoomd’ met kleinere winkels, en aan de zuid- en westzijde met woningen. Boven op de winkels is een daktuin aangelegd, waar rondom gewoond wordt. Het totale programma van de gebouwen samen bestaat uit ruim 11.000 m² winkels, een bioscoop met 6 zalen (circa 1220 stoelen), 113 appartementen en 930 parkeerplaatsen. De winkels, de bioscoop en de parkeergarage hebben de gezamenlijke naam Hermitage Shopping Zaandam gekregen, en de verschillende woongebouwen heten gezamenlijk De Tsaar Nieuw Rustenburg.

Het ontwerp van de gebouwen

De ‘genius loci’ van Zaandam -de gemetselde fabrieksgebouwen uit de negentiende eeuw langs de Zaan en het traditionele Zaanse houten huis-, is vertrekpunt geweest bij de architectonische uitwerking van de gebouwen. Deze is ook uitvoerig geanalyseerd en beschreven in het Beeldkwaliteitplan behorend bij het masterplan. In het ontwerp zijn vijf (clusters van) gebouwen gerealiseerd. Vier hiervan zijn ontworpen als een hedendaagse uitwerking van de taal van de genius loci. Het vijfde gebouw heeft echter bewust een andere uitdrukkingsvorm gekregen. Op deze manier wordt een nieuwe laag aan de ontstaansgeschiedenis van de stad toegevoegd.

Parkeergarage

Onder het gehele complex is een ondergrondse parkeergarage in drie lagen gerealiseerd met 930 parkeerplaatsen. De Q-park Hermitage parkeergarage vormt de belangrijkste parkeervoorziening voor het nieuwe stadscentrum. Voor veel mensen zal een bezoek aan de binnenstad van Zaandam beginnen in deze parkeergarage. De parkeergarage kent een ruime en overzichtelijke opzet en een hoogwaardig afwerking, die een gastvrije uitstraling heeft. In de parkeergarage is een publiek stijgpunt opgenomen dat is vormgegeven als een ‘waterval’ van roltrappen tussen de parkeer- en winkelniveaus. Alle appartementen in het complex zijn via liften en trappenhuizen direct bereikbaar vanuit de parkeergarage.

Daktuin

Op het dak van de winkels ligt een daktuin, waar de verschillende woongebouwen omheen staan. In de intensief bebouwde omgeving vormt de tuin een rustmoment. Naast het uitzicht op de tuin vanuit de woningen kan de tuin ook gebruikt worden door de bewoners. De brede grindpaden en het gras kunnen gebruikt worden om te spelen, te zitten of in de zon te liggen. Het ontwerp van de tuin is gemaakt door landschapsarchitect Michael van Gessel.

Kleurgebruik

Bijzondere aandacht in het project is besteed aan de toepassing van kleur. Voor het gebruik van kleur aan het exterieur van de gebouwen is de genius loci leidend geweest. In het interieur van de woongebouwen en de parkeergarage is kleur toegepast om de identiteit van de verschillende bouwdelen te versterken en de oriëntatie voor bezoekers te vergemakkelijken. Ieder stijgpunt en entreehal heeft zijn eigen kleur gekregen.

Duurzaamheid

In het project is een Warmte en Koude opslaginstallatie (WKO) toegepast voor de klimaatbeheersing van de commerciële ruimten als ook voor de woningen. Hiervoor is één gezamenlijke installatie toegepast. Op deze manier kan op een zuinige manier voorzien worden in de energiebehoefte. Bijkomend voordeel is dat gedurende de zomer het mogelijk is om de woningen te koelen middels dit systeem. In de parkeergarage zijn 32 oplaadstations voor elektrische auto’s geïnstalleerd, waarmee de parkeergarage het grootste oplaadstation van Nederland wordt. De gemeente Zaanstad zal hiervan 30 stations in gebruik nemen en 2 zijn er voor publiek gebruik. Hiermee wordt ingespeeld op een maatschappelijke behoefte en wordt vooruit gelopen op het wagenpark van de toekomst.