Sloop ‘idiote’ Fortisbank vindt niemand erg
Rijnboutt heeft in opdracht van Emmes Group het ontwerp gemaakt voor de herontwikkeling van het hoofdgebouw van de voormalige Fortispanden aan het Rokin in Amsterdam. Op 7 maart 2014 verscheen dit artikel in het NRC Handelsblad:
Sloop ‘idiote’ Fortisbank vindt niemand erg
Het oude Fortisgebouw tussen Nes en Rokin wordt gesloopt. Ervoor in de plaats komen twee warenhuizen. In de buurt is verrassend weinig weerstand.
Ophef, protesten, bezwaren en bozige persberichten over en weer: normaal gesproken zorgt een project in de binnenstad altijd wel voor problemen. Bewoners voorzien overlast; ondernemers verwachten een dalende omzet; makelaar, architect en investeerder proberen de boel te sussen.
Tussen Rokin en Nes niet. Daar wordt binnenkort het oude Fortisgebouw gesloopt, ervoor in de plaats komen twee warenhuizen. Volgens stadsdeelbestuurder Boudewijn Oranje (Centrum, D66) is er verrassend weinig discussie over de plannen.
Voor een deel is het gebrek aan kritiek toe te schrijven aan het gebouw dat er nu staat. Alle partijen zijn het erover eens dat het rozige „idiote gebouw”, zoals Oranje het noemt, weg moet. Het gevaarte, in 1989 gebouwd, was nooit erg geliefd. De Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad (VVAB) hield enkele jaren geleden een poll: wat te doen met de Fortisbank op het Rokin? Ruim de helft van de respondenten vond dat het ding moest worden gesloopt – nooit gebouwd had mogen worden zelfs.
In 2012 kocht Emmes Group de oude Fortisbank al met het idee het pand te slopen en er een winkel van te maken. De ontwikkelaar heeft meer gebouwen aangekocht met dat doel. Zo is de glazen gevel die aan de overzijde van het Rokin verrijst ook van Emmes – daar komt kledingwinkel Forever 21.
Werd van de oude Optiebeurs naast Fortis een paar jaar terug slechts de gevel vervangen (in het ‘glazen pand’ huist nu NRC), het Fortisgebouw gaat tot aan de fundering tegen de vlakte. Mark van Ginkel, vastgoedbeheerder bij Emmes, verwacht dat de sloop begin juli kan beginnen en drie maanden duurt. Daarna bouwt het bedrijf er twee panden met zo’n 6.000 vierkante meter vloeroppervlak. In het ene pand komt rond april 2016 warenhuis Marks & Spencer (zeven verdiepingen). Over het andere zijn volgens Van Ginkel „vergevorderde onderhandelingen” gaande met het eveneens Britse Harvey Nichols. Het zou de eerste vestiging van het luxe warenhuis op het Europese vasteland zijn – hoewel Harvey Nichols nog ontkent dat het hier een winkel opent. In twee historische panden van Emmes naast Fortis komen ook winkels.
Het plan, door de ontwikkelaars Rokin District genoemd, is afgestemd op de herontwikkeling van postcodegebied 1012, én op de Rode Loper, de nieuwe ‘entree’ van de stad langs het traject van de Noord/Zuidlijn. Daaronder valt ook het Rokin, dat een „ontmoetingsplek” met plein (bankjes, bomen, fontein), metrostation en winkels wordt. Volgens Oranje wordt het „onherkenbaar”; een „waanzinnig” plein.
Dat ziet de buurt wel zitten. Nu is het Rokin nog een bouwput en de Nes met name overdag erg rustig. Pas ’s avonds komt het er door horeca en theaters meer op gang. Jola Klarenbeek, zakelijk directeur van Frascati en voorzitter van de Ondernemersvereniging Nes, is positief over de plannen: „Dat het gebouw gesloopt moest worden, weten we al jaren. Wij worden heel blij van wat ervoor terugkomt. Straks komen er ook overdag mensen door de straat.”
Walther Schoonenberg van de VVAB, meestal kritisch over sloop, is ook verrassend positief. Het „glaspaleis” van Emmes aan de overkant vindt hij vreselijk, maar hij noemt de plannen voor dit gebouw een „enorme verbetering”.
Niet eerder maakte Oranje mee dat een project in de binnenstad zo weinig bezwaren kreeg. „Een schoolvoorbeeld van hoe het moet.” Emmes en het stadsdeel hebben kennelijk al vroeg bezwaren weten weg te nemen: met ondernemers en VVAB werden gesprekken gevoerd, eisen vastgelegd en ontwerpen aangepast.
Zo maakte Hotel V, sinds kort in de Nes schuin tegenover het nu leegstaande gebouw gevestigd, zich zorgen dat klanten om zeven uur ’s ochtends uit bed zouden worden getrild. De bouw begint daarom nu ‘pas’ om acht uur. Verder is er een decibelgarantie, alle bouwmaterialen worden via het Rokin aangevoerd, en er komt een hoge afscheiding om de werkzaamheden, zodat de omgeving geen last heeft van bouwstof. Heien hoeft bovendien nauwelijks, omdat de fundering behouden blijft.
De enige horde vormt nog het krijgen van een omgevingsvergunning. Eind januari vroeg Emmes die aan, voor de zomer zou het rond moeten zijn. Tot half maart kunnen bezwaren worden ingediend. Oranje verwacht niet dat dat nog gebeurt.
Is dat zo? Investeerder DVM, eigenaar van onder meer de gebouwen van de Brakke Grond en Hotel V, had vanaf het begin al problemen met één belangrijke verandering, en zegt daar nog steeds bezwaar tegen te maken: de opheffing van een doorgang tussen Rokin en Nes. Die Sint Pieterspoort, die nu door het Fortisgebouw loopt, vormt volgens DVM een belangrijke verbinding, zeker voor het plein waaraan Hotel V en de Brakke Grond zitten. Hun eigenaar is bang dat het plein daardoor straks juist minder bezoekers krijgt.
DVM-woordvoerder Van Riezen: „We hebben niks tegen de bouw van de winkels, maar deze doorgang zit hier al eeuwen. Het is bizar dat het stadsdeel, dat toch waarde hecht aan historische dingen, die laat opheffen.” De nieuwe steeg die voorzien is tussen de twee warenhuizen – weliswaar wat verder van het plein af – en het feit dat er ingangen aan voor- en achterkant van beide gebouwen komen, stellen DVM niet gerust.
Veel steun krijgt de investeerder niet. De ondernemersvereniging is akkoord met verplaatsing van de steeg. De VVAB is er zelfs blij mee, en noemt de bezwaren van DVM „ondeskundig”. Een historisch straatje? Schoonenberg vindt de huidige onderdoorgang „een gribusgeval”. Ook de Brakke Grond vindt het fantastisch straks niet meer tegen een leeg gebouw aan te kijken. De omgeving is allang blij van het „tochtgat” af te zijn.
(NRC Handelsblad, 7 maart 2014, p. A5)
