Start bouw blok Centraal op Sluiseiland Vianen
Bijzonder en compact woongebied op een eiland
Met het stedenbouwkundige plan voor het Sluiseiland tussen oud en nieuw Vianen won Rijnboutt in 2016 in een ontwerpteam met SBB Ontwikkelen en Bouwen, Witteveen+ Bos en Heren 5 architecten de tender voor een nieuw woongebied. Rijnboutt tekende ook voor het landschapsontwerp en twee woonblokken waarvan de bouw van de eerste appartementen en grondgebonden woningen van blok Centraal, begin mei van start ging.
Rijnboutt brengt kwaliteit en nieuw leven op het eiland, dat tot nog toe voornamelijk werd gebruikt als evenementenlocatie en parkeerplaats. Dit langgerekte Sluiseiland is uniek: het ligt in een parkachtig landschap met bomenrijen en hoogteverschillen, wordt geflankeerd door het Merwedekanaal met sluizen, bruggen en de passantenhaven en het ligt op een steenworp afstand van het historische stadscentrum van Vianen. ‘Van deze smalle locatie van een kilometer lang hebben we elke centimeter goed benut om er een landschappelijk bijzonder en compact woongebied van te maken. Sommige plekken hebben we zelfs leeg gelaten als verwijzing naar het verleden en om de ruimtelijke ervaring te versterken. Het was een complexe puzzel’, vertelt stedenbouwkundige en associate Desirée Eggink, eindverantwoordelijk voor het integrale stedenbouwkundige en landschapsontwerp. Om de kwaliteit te waarborgen is ze nog steeds betrokken als adviseur van opdrachtgever SBB Ontwikkelen en Bouwen.
In het plan zijn in totaal 186 duurzame woningen opgenomen. Daarvoor hebben verschillende architectenbureaus een ontwerp gemaakt: Heren 5 tekende voor de woonblokken ten weerszijden van de oude sluiswachterswoningen en op Kop Zuid, KRFT voor het woonblok van het Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). Rijnboutt, dat als stedenbouwkundig bureau veel ervaring heeft met vaak complexere opgaven, verzorgt de woningbouwblokken met voorzieningen zoals horeca in blok Centraal en een collectieve buurtkamer, de Lek-kamer genoemd, in het blok Kop Noord.
Om met meerdere architecten een samenhangende identiteit te creëren, zijn tijdens het uitwerken van het stedenbouwkundige plan twaalf regels geformuleerd als uitgangspunten voor de architectuur. Zodat de bebouwing op het eiland een identiteit krijgt die aansluit op de binnenstad, maar ook past in de stoere context van het Sluiseiland. Zo zijn onder andere het metselwerk- en kleurpalet bepaald, daarbinnen hebben de betrokken architecten vrijheid in hun ontwerpen.
Speelse architectuur
Bouwblok Centraal markeert de entree van het zuidelijk deel van het Sluiseiland Centraal en wordt een gemengd bouwblok van vijf verdiepingen met 15 appartementen en 14 grondgebonden woningen aan de passantenhaven. ‘De geschakelde panden refereren weliswaar aan de historische binnenstad met de rijke ornamentiek, maar we hebben geprobeerd niet te historiserend te zijn. Door de vertaling te maken naar een meer abstracte en strakkere vormgeving ontstaat een eigentijds gevelbeeld’, zegt Pank van ’t Hoog, senior architect bij Rijnboutt. ‘We hebben elk pand een eigen gevelindeling en kleurstelling gegeven, er is gespeeld met verschillende kapvormen, de plaatsing van de ramen, en gevels zijn verrijkt met bijzonder metselwerk. Zo ontstaat een interessante en speelse afwisseling in de architectuur’, vertelt de architect.
Het groen wordt in de bebouwing verweven door sprongen in de rooilijn. Zo krijgt een terugspringend pand bijvoorbeeld een voortuin. Door te spelen met hoogteverschillen zijn afwisselend woonruimtes aan het maaiveld en verhoogde woonruimten gemaakt op de half verdiepte parkeergarage waardoor een goed uitzicht op de haven en de boten ontstaat. Ook is er een getrapt grastalud waarin het verdiepte terras op de kop van de passantenhaven ligt.
In dezelfde vormentaal zijn de appartementen gecreëerd met op de begane grond de horecavoorziening met terras aan het water en havenfaciliteiten voor de passantenhaven. Aan de andere zijde ligt de toegang tot de half verdiepte parkeergarage met daarop woningen. Om de 14 grondgebonden woningen een extra kwaliteit te geven heeft Rijnboutt in de beperkte ruimte een intieme collectieve binnentuin weten te ontwerpen met door groen afgeschermde privéterrassen.
Afwisselende ruimten
Rijnboutt heeft zich rijkelijk laten inspireren door het sluizencomplex, de vaarroute en de hoogteverschillen in het landschap. De noord-zuidverbinding verbindt alle gebouwen en is beperkt toegankelijk voor auto’s richting de dijk. In oost-westrichting zijn fiets- en wandelroutes aan het netwerk toegevoegd. Ook komen er bruggen met attractiewaarde zoals de karakteristieke ophaalbrug en een brug van het eiland naar het hart van de stad die ‘door het water’ loopt. Tussen de woonblokken op het zuidelijk deel van Sluiseiland komen twee open plekken: een met groen en speeltoestellen en een als een pleintje met bomen en picknicktafels. Zo heeft Rijnboutt een mooie reeks van afwisselende ruimten toegevoegd die het eiland kwaliteit geven.
Terwijl voor blok Centraal de eerste paal is geslagen, bevindt blok Kop Noord met 44 appartementen, een parkeergarage en een collectieve daktuin, zich nog in de ontwerpfase. Het zal straks het sluitstuk van alle woongebouwen vormen dat in het uiterste noorden op dijkniveau komt te liggen met wijds uitzicht op de Lek.
Tekst: Viveka van de Vliet
