Vergunningstraject bij herbestemming Erfgoed

“Als je het over de uitgangspunten eens bent, dan is de rest bijna een invuloefening”

Een nieuwe functie inpassen in een Rijksmonument lijkt voor veel opdrachtgevers een complexe opgave. Als je de ingrepen op een weloverwogen en gefundeerde wijze onderbouwt, blijkt het vergunningstraject vaak makkelijker te doorlopen dat gedacht. Aldus Senior Ontwerper Erfgoed Karianne Vandenbroucke. Ze geeft regelmatig lezingen over het maken van een overtuigend ontwerp en het doorlopen van het vergunningstraject bij herbestemming van een monument.

De herbestemming van het voormalige Hoofdpostkantoor aan het Neude te Utrecht en het voormalige hoofdkantoor van De Telegraaf aan de Nieuwezijds Voorburgwal 225 in Amsterdam, zijn goede voorbeelden waarin Rijnboutt haar expertise met herbestemming van erfgoed heeft kunnen toepassen.

Cirkelvormig proces

De rode lijn voor het hele proces van een vergunningstraject is voldoende vooroverleg met alle partijen en het vastleggen van uitgangspunten met de opdrachtgever en monumentenzorg.

Karianne: “In theorie is de voortgang van een project vanaf het verkrijgen van de opdracht tot het indienen van een aanvraag omgevingsvergunning rechtlijnig. In werkelijkheid is het vaak een cirkelvormig proces, waarbij je regelmatig een paar stappen terug moet omdat er veel partijen invloed hebben op het proces en het ontwerp. Als je hier vantevoren al rekening mee houdt en hier ruimte voor houdt in je eigen proces, geeft dat veel minder onverwachte vertraging en frustratie achteraf.”

Eisen en uitgangspunten

Nog voordat er wordt ontworpen, onderzoekt Rijnboutt wat voor dit monument de kenmerken en karakteristieken zijn die ze wilt behouden en versterken. De kernwaarden van zowel het Hoofdpostkantoor als van het hoofdkantoor van De Telegraaf zijn niet alleen de imposante positie in het straatbeeld en de bijzondere details in interieur en exterieur. Vooral dat in het eerste kwart van de twintigste eeuw voor dit soort binnenstedelijke diensten en industrie een nieuwe, eigen typologie werd ontwikkeld en hoe deze tot uiting komt in het ontwerp van het gebouw is een belangrijke erfgoedwaarde. Naast de kernwaarden van het bestaande gebouw worden de belangrijkste eisen voor het nieuwe programma vastgesteld samen met de opdrachtgever. Er wordt onderzocht waar deze eisen en het bestaande gebouw elkaar versterken en waar ze elkaar juist in de weg zitten. Karianne: “Als je het over deze uitgangspunten eens bent met de belangrijkste partijen, dan is de rest van het ontwerp bijna een invuloefening.”

Welstand en de regio

Wanneer met de uitgangspunten in nauw overleg met de opdrachtgever een voorlopig ontwerp gemaakt is, bespreekt Rijnboutt dit ontwerp met bijvoorbeeld Welstand en belangenorganisaties in de regio. Als alle partijen het eens zijn over de grote lijnen van de ingrepen, is het ontwerp klaar voor indiening en zal het formele vergunningstraject makkelijker doorlopen worden.

Aansprekend pand

Olaf Nieuwenhuis van Kroonenberg Groep herkent deze werkwijze van Rijnboutt. Kroonenberg Groep en Rijnboutt hebben samen al verschillende complexe herbestemmingsopgaven gedaan, zoals The Bank aan het Rembrandplein te Amsterdam. Daarnaast heeft Kroonenberg Groep ervaring met het herontwikkelen van diverse winkelcentra en grote en kleine retailpanden in verschillende winkelgebieden door heel Nederland, ook met toevoeging van nieuwe functies als bijvoorbeeld wonen.

“Het voormalige hoofdkantoor van De Telegraaf in Amsterdam staat op een hele mooie plek in het centrum en is een groot, zelfstandig volume. Vanaf de bovenste verdieping heb je een geweldige uitzicht over de stad,” vertelt Olaf Nieuwenhuis van Kroonenberg Groep. “Het staat in een bijzonder gebied en heeft vanwege zijn historie en erfgoedwaarde een karakteristieke uitstraling, wat Kroonenberg Groep aanspreekt. Omdat in het interieur door vorige eigenaren al veel monumentale onderdelen verwijderd waren, is er aanleiding en ruimte om goede en moderne kantoren te creëren. Dat net de oorspronkelijke trappenhuizen nog wel aanwezig zijn, sluit aan bij het mooie monumentale karakter van het pand en zal de gebruiker hopelijk stimuleren wat vaker de trap te nemen dan de lift.”

Uitdagend vergunningstraject

“De grootste uitdaging in het vergunningstraject was het creëren van de koppeling met ons bezit aan de Kalverstraat 28, ook een monument. Uit onderzoek dat Rijnboutt van tevoren had gedaan naar beide panden en het gebied daartussen, bleek dat er vanuit de geschiedenis een goed argument naar voren kwam om deze koppeling mogelijk te maken, namelijk dat de betreffende perceelgrens altijd diffuus was. Door een zorgvuldige aanpak en goede begeleiding van het proces hebben wij voor deze koppeling en de hele herbestemming een vergunning verkregen. In mijn ogen is het vergunningstraject uiteindelijk dan ook meegevallen. Beslistrajecten bij de gemeente heb je niet zelf in de hand, zij willen en moeten tenslotte ook een zorgvuldig proces doorlopen. Kroonenberg Groep realiseert ontwikkelingen voor de lange termijn, die goed zijn voor de eigen omgeving en daardoor ook voor de stad. Je zit ondanks verschillende ideeën over doorlooptijden uiteindelijk dus vaak op een lijn. Met de herbestemming van Nieuwezijds Voorburgwal 225 wordt een pand hergebruikt dat vanuit de historie in basis goed gebouwd is: dat is altijd een duurzame invulling van een pand en van een plek.”