Wonen in een creatieve productiewijk aan het IJ
Het Hamerkwartier in Amsterdam-Noord transformeert van bedrijventerrein naar een bruisende, hoogstedelijke en duurzame woon-werkbuurt aan het IJ. Op het terrein van de voormalige kabelfabriek Draka komen naast woningen, bedrijven en kantoren ook horeca, dienstverlening, een basisschool en een oeverpark. Rijnboutt ontwierp in opdracht van Provast en Hines en in samenwerking met de gemeente Amsterdam het stedenbouwkundig plan voor het Drakaterrein.
De meer dan honderd jaar geleden opgerichte Draad- en Kabelfabriek Draka aan het Gedempt Hamerkanaal in Amsterdam-Noord is jaren geleden verhuisd. De enorme haspels voor hoogspanningskabels die als grote rode garenklossen op het fabrieksterrein lagen, zijn verdwenen. Het complex is intussen in gebruik genomen door tijdelijke maakbedrijven. De naam Draka leeft echter nog altijd sterk, bewoners zijn trots op het industriële verleden van Amsterdam-Noord.
De transformatie van dit terrein aan de noordelijke IJ-oever naar een woon-werkbuurt maakt de ontwikkeling mogelijk van ruim 150.000 vierkante meter vastgoed, en is daarmee één van de grootste bouwlocaties van Amsterdam. Rijnboutt ontwierp het stedenbouwkundig plan op basis van het ontwikkelkader uit de Projectnota Hamerkwartier van de gemeente Amsterdam waarin ruimtelijke en programmatische uitgangspunten zijn opgenomen. Het plan sluit aan bij de gemeentelijke ambitie om zowel binnenstedelijke woningen te bouwen en tegelijk de bedrijvigheid en werkgelegenheid in de stad te houden.
De ontwikkeling van het voormalige Draka-terrein van ca. 5,4 ha groot maakt deel uit van de transformatie van het Hamerkwartier tot een wijk met 6.700 woningen waarbij het industriële karakter van dit voormalige fabrieksterrein zichtbaar blijft. Het Hamerkwartier levert een positieve bijdrage aan de huidige bewoners en ondernemers. Zo heeft de creatieve maakindustrie een belangrijke plek binnen het programma en zorgt daarmee voor diverse werkplekken. In Draka komen woningen van verschillende groottes, types en prijzen, waaronder meer dan 1.000 sociale en middeldure huurwoningen, van hoogbouw tot laagbouw met ruim 30.000 m2 commercieel en publiek programma, zoals kantoren, horeca, dienstverlening en een alles-in-één-school. Met de ontwikkeling van Draka en het grote, openbare oeverpark van ruim 300 meter lang bij vijftig meter breed met een weidse boulevard, krijgt het gebied niet alleen betekenis voor de nieuwe bewoners en werknemers, maar wordt ook een openbare verbinding gemaakt met het IJ voor alle inwoners van Amsterdam.
Spectaculair uitzicht
De opbouw van de bouwblokken is gebaseerd op het ‘Hamerblok’, een samengesteld bouwblok van torens, gebouwen en loodsen. Het dak op delen van de plint van acht meter hoog wordt aangelegd als gemeenschappelijke daktuinen. Het perspectief vanaf de straat wordt daarmee verruimd en vergroend. De school komt in het noordwestelijke blok met een schoolplein dat tegelijkertijd een aangename verblijfsplek wordt voor de buurt.
Rondom het Makersplein en aan het Gedempt Hamerkanaal komen woontorens van veertig tot maximaal zeventig meter hoog. Vanwege de verspringende posities is er vanuit de torens uitzicht op het IJ. De middenbouw met openingen tussen de gebouwen is tot 21 meter hoog met aan de randen van het gebied de mogelijkheid om tot dertig meter te bouwen. Op de zuidoostelijke hoek komt een groter gebouw dat een afwijkende architectuur en massaopbouw kent. Deze ‘special’ geeft daarmee betekenis aan de bijzondere positie van het bouwblok aan het IJ én de Ponthaven.
Door de straten zorgvuldig ten opzichte van elkaar te positioneren ontstaat differentiatie in formaat van de bouwblokken en krijgt het voormalige Labgebouw een prominente positie aan het Makersplein, de ontmoetingsplek in het industriële hart van de buurt. Het Labgebouw wordt getransformeerd tot een gebouw voor de innovatieve maakindustrie.
Ondergrondse parkeergarages voor bewoners, werknemers en bezoekers krijgen hun entree aan het Gedempt Hamerkanaal. De straten zijn beperkt toegankelijk voor autoverkeer. Een brede en kwalitatief aantrekkelijke straat slingert met een éénrichtingslus door het gebied en ontsluit de maakindustrie. Hierdoor ontstaat een autoluw gebied aan het park en het IJ gericht op voetgangers en fietsers.
Volgende stappen
Eind februari is de Investeringsnota Hamerkwartier vastgesteld. In februari en maart zijn er twee informatie-inloopspreekuren in De Kromhouthal geweest waarin ook het plan voor Draka is getoond. Rijnboutt werkt nu verder aan het masterplan Hamerkade, een uitwerking van van het stedenbouwkundig plan voor Draka. In samenwerking met het Londense architectenbureau KPF en de landschapsarchitecten van Felixx worden binnen de kaders van de Investeringsnota en het stedenbouwkundig plan de ambities voor de identiteit van Hamerkade en richtlijnen voor de architecten verder uitgewerkt.
Meer informatie: https://www.amsterdam.nl/projecten/hamerkwartier/
Tekst: Viveka van de Vliet, Desirée Eggink
Beeld: Stadsarchief Amsterdam, Rijnboutt
