Herestraat

Groningen

Het project Herestraat Groningen, uitgevoerd in opdracht van Redevco, transformeert het huidige C&A-warenhuis in een ensemble met een gemengd programma van winkels, woningen met gemeenschappelijke daktuinen en openbare fietsenstalling. De bovenste twee lagen van het vier verdiepingen tellende winkelgebouw maken plaats voor vierenveertig nieuwe woningen over drie tot vier lagen. Het ontwerp van projectarchitect Eke Wondaal verenigt ogenschijnlijke tegenstellingen die als ‘in elkaars verlengde’ worden beschouwd: sloop en nieuwbouw, stedenbouwkundige inpassing en architectonische expressie, volumevergroting en menselijke schaal.

Om met het eerste te beginnen: het C&A-gebouw bestaat uit verschillende bouwdelen die door de jaren heen zijn samengevoegd. Elk met een eigen draagstructuur – sommige delen in hout, andere in beton. Waar naburige panden met voornamelijk woonfuncties een vergelijkbare verfijning in parcellering hebben, is het winkelgebouw in de loop der tijd voorzien van één gevel, die detoneert door zijn grootschaligheid. Dit komt niet alleen door het ontbreken van gevelopeningen aan sommige zijden – een erfenis uit de warenhuisperiode – maar ook door de uniforme uitstraling. Besloten wordt tot sloop van de gevel en de bovenste twee winkellagen, waarbij wordt gepleit voor behoud van de pandsgewijze draagstructuur als leidraad bij de herbouw voor woningen. Elke draagstructuur kent zijn maximale belasting en bepaalt daarmee de mogelijke bouwhoogte per sectie. Dit resulteert in een natuurlijke variatie (parcellering) binnen het ensemble, met verschillende kleuren metselwerk per bouwdeel. Tegelijkertijd vormt het ensemble één geheel doordat alle bouwdelen een consequente gevelritmiek en detaillering krijgen.

De afgeschuinde, bijzondere hoeken van het gebouw zijn niet alleen een historische referentie, maar sluiten ook aan bij de bestaande bebouwing aan de overzijde. Het torentje aan één zijde van het gebouw markeert als architectonisch element de zichtlijn vanaf de Grote Markt. Cruciaal is het geveldeel op de plek van de vroegere Burchtstraat, waar zich aan weerszijden gebouwdelen van het huidige ensemble bevonden. In 1970 werd het ensemble aaneengesloten door de straat dicht te bouwen, waardoor de doorgang verdween. Aan beide zijden van dat nieuwe winkeldeel zijn de gevels nu teruggelegd en voorzien van een poortachtige opening – een herinnering aan de vroegere doorgang. Het dak van dit gebouwdeel dient als toegang tot de gemeenschappelijke buitenruimte voor de woningen boven het winkeldeel. Deze en andere stedenbouwkundige keuzes passen in de visie waarin het gebouw accenten krijgt die het ensemble versterken en de keuze voor de verder terughoudende architectuur onderbouwt.

In de materiaalkeuze en detaillering speelt tektoniek een grote rol. De zelfdragende bakstenen gevels hebben robuuste penanten die hun constructieve functie zichtbaar maken. De betonnen plint markeert de winkelfunctie. Deze wordt onderbroken als de winkel overgaat in het entreegedeelte voor de woningen en openbare fietsenstalling. Dergelijke herkenningspunten, aangebracht om het gebouw begrijpelijk te maken voor de beschouwer, geven het ensemble ondanks de volumevergroting een menselijke schaal.