Masterplan Centrum Schalkwijk
Haarlem
Schalkwijk, een naoorlogse wijk ten zuidoosten van Haarlem, wordt op dit moment volop ontwikkeld. De eerste fase, de aanleg van een woon- en winkelprogramma, is inmiddels afgerond. De tweede fase behelst de bouw van woonblokken. Rijnboutt ontwierp in opdracht van de gemeente Haarlem het masterplan voor fase 3 en verder: het grootste gedeelte van centrum Schalkwijk, waarin een overkapt winkelgebied ligt. Dit monofunctionele centrum wordt getransformeerd in een gemengd en levendig stadsdeelhart.
Deel van de opgave is het realiseren van een complex programma. Een gevarieerd aanbod van winkels, maakateliers, onderwijs, sportfaciliteiten, horeca, een cultuurpodium met muziekschool, werkplekken en sociaal-maatschappelijke voorzieningen wordt gecombineerd met 1400 nieuwbouwwoningen. De uitdaging is om dit te laten samenvloeien tot een logisch en dynamisch geheel. Een aantrekkelijke plek om te wonen, te werken, te winkelen en te ontspannen.
De ontwerpfilosofie gaat daarbij uit van vier kernwoorden.
Verbonden; centrum Schalkwijk wordt de centrale ontmoetingsplaats voor alle bewoners. Het moet daarom op een heldere en uitnodigende manier verbonden zijn met omliggende wijken.
Veerkrachtig; met een robuuste structuur – een compact kerngebied met flexibele ‘uitlopers’ – is Schalkwijk voorbereid op elke behoefte, nu en in de toekomst.
Vriendelijk; een prettig centrum biedt mogelijkheden voor diverse activiteiten en ontmoetingen. De aanwezigheid van publieke plekken is daarin net zo belangrijk als intiemere ruimtes. De bezoeker krijgt de ruimte, de vrijheid en de controle om te kiezen tussen verschillende gradaties van openbaarheid – en dus tussen diverse vormen van sociale interactie.
En tot slot verrassend, door een interessante ooghoogtebeleving en gelaagde identiteit te creëren.
Om dit te faciliteren is een gelaagd stedenbouwkundig plan opgezet. Hierin geven de bijzondere functies kleur en karakter aan de ruimte. Het doel was om een centrum te ontwerpen dat tolerant is naar verschillende gebruikers en gebruiksmogelijkheden, en dat telkens weer verrast. In het stratenplan is daarom de hoekverdraaiing van de Europaweg doorgezet en ‘botst’ deze met de bestaande noord-zuidrichting. Zo ontstaat een kleinschalig, gastvrij centrumgebied, met onverwachte plekken, pleinen en lange zichtlijnen.
Het programma definieert plekken en maakt routes en verbindingen zichtbaar. Al van veraf zijn beeldbepalende gebouwen zichtbaar. In het centrum wordt de bezoeker uitgenodigd van plek naar plek te dwalen. Vlak achter de drukkere straten en pleinen met publiek programma liggen smallere zijstraten en groene hofjes met gezinswoningen, net als in de binnenstad van Haarlem. De appartementengebouwen hebben juist hun entree aan de hoofd- en winkelstraten. Daardoor is er, ook ’s avonds, altijd leven.
De beeldkwaliteit van de architectuur is warm van toon en rijk aan detaillering. Een aantal gebouwen is aangewezen als ‘experimenteel’. Hier wordt de ontwerper uitgedaagd tot het creëren van bijzondere en ‘ongepolijste’ architectuur, ook met hergebruik van (herkenbare) materialen. Juist op de scharnierpunten van het plan toont Centrum Schalkwijk zo zijn couleur locale.
over het project
stedenbouwkundig masterplan, schetsontwerp openbare ruimte, beeldkwaliteitsplan en supervisie
programma
213.000 m2, waarvan ca 15.000 m2 voor detailhandel, 38.000 m2 voor overige voorzieningen en ca 126.000 m2 voor 1400 woningen
opdrachtverlening
2023
realisatie
2028-2040
opdrachtgever
Gemeente Haarlem
team
Judith Everaers, Stella Groenewoud, Jaap Hoving, Maria Kibera, Damian Lachtara, Klara Mitlenerova, Alexander Swallow, Frederik Vermeesch, Bogdan Vlădescu, Sara Winters
samenwerking
DTNP, STIPO
beeld
Rijnboutt, Vivid-Vision (3D-visualisaties)
publicaties en artikelen
Masterplan Centrum Schalkwijk in Haarlem nu openbaar Rijnboutt geselecteerd voor masterplan en supervisie Centrum Schalkwijk in Haarlem